Лабораториянең Ык буе бүлеге тарафыннан су объектларына экологик мониторинг
«ТР Геоүзәге фәнни-җитештерү берләшмәсе» ДБУ эшчәнлегенең төп максаты - Татарстан Республикасы территориясендә әйләнә-тирә мохиткә дәүләт мониторингын гамәлгә ашыру. Су объектларын мониторинглаганда рН, эретелгән кислород микъдары, кислородка биохимик ихтыяҗ (БПК) һәм суның химик составы, шул исәптән авыр металлар, нефть продуктлары һәм феноллар концентрациясе кебек физик-химик параметрлар үлчәнә.
Эрегән кислородның әһәмияте түбәндәгеләрдән гыйбарәт:
- Судагы тормышка йогынты. Суда эрегән кислород организмнар суласын өчен кирәк, бу аларның исән калуы өчен шарт. Кислородның җитәрлек дәрәҗәдә булуы су тереклегенең төрлелеген һәм продуктивлыгын тәэмин итә, ә кислородның түбән концентрациясе экосистема өчен җимергеч нәтиҗәләргә китерергә мөмкин.
- Сулыкларның мөстәкыйль чистаруы өчен кирәк. Эрегән кислород органик һәм башка катышмаларның оксидлашу, үлгән организмнарның таркалу процессларында катнаша.
- Су сыйфаты индикаторы. Эрегән кислородның югары дәрәҗәдә булуы гадәттә суның чиста булуын һәм судагы тереклекне саклап калырга сәләтле булуын күрсәтә, ә түбән күрсәткеч еш кына пычрану, эвтрофикация яки экологик стрессның башка формалары турында сөйли.
- Аквакультурада куллану. Эрегән кислород - үстерелә торган балыкларның һәм моллюскларның сәламәтлеге өчен критик параметр.
- Агым суларны чистартуда куллану. Чистарту процессында микроорганизмнарга органик матдәләрне таркату өчен эрегән кислород кирәк.
Ык буе бүлегендә табигый су үрнәкләрендә эрегән кислородның масса концентрациясен үлчәүне ПНД Ф 14.1:2:3.101-97 методикасы буенча йодометрик ысул белән башкаралар. Эрегән кислородның масса концентрациясен билгеләү аның селтеле тирәлектә марганец (II) гидроксиды белән реакциясенә нигезләнә. Соңгысы кислородны микъдари бәйли, шул ук вакытта марганец (IV) кушылмасына күчә. Үрнәкне артык калий йодиды катнашында әчеткәндә, микъдары эрегән кислород микъдарына эквивалент булган йод хасил була һәм натрий тиосульфаты эремәсе белән титрлау юлы белән билгеләнә.
Суда эрегән кислород - сулыкның кислород режимын характерлый һәм аның экологик һәм санитар торышын бәяли торган мөһим күрсәткеч.