Татарстанда «Экология» илкүләм проекты ярдәмендә чүплек газы электр энергиясенә әверелә
Республикада Самосыр каты көнкүреш калдыклары полигонын рекультивацияләүнең сынау проекты төгәлләнде. Рекультивацияләнгән чүплек җисеменә инде үлән чәчкәннәр, яз көне бу эшләр дәвам итәчәк. Бүген, матбугат туры барышында, журналистларга экология министры урынбасары Егор Тарнавский сөйләгәнчә, әле күптән түгел генә монда ике зур чүп-чар өеме булган, ә инде бу язда халык алар урынында яшел калкулыкларны күрәчәк.
«Шушы көннәрдә илебез Президенты Владимир Путин алдагы алты елга төп векторларны билгеләде. Экология мәсьәләсенә аерым басым ясалды. «Чиста ил» федераль проекты кысаларында «Экология» илкүләм проектын гамәлгә ашыру барышында эре шәһәрләрдә 128 чүплек һәм 80 җыелган зыян объектының юкка чыгарылуы турында хәбәр ителде. Әлбәттә, безнең республика бу юнәлешләр буенча эшләрдә актив катнаша. Бу – Түбән Кама һәм Минзәлә районнарындагы чүплекләр. Бүген дә без сынау объектында, бу – Казандагы Самосыр полигонын рекультивацияләү проекты. Ул узган ел тәмамланды, гомуми бәясе 872 миллион сум тәшкил итте», – дип сөйләде журналистларга министр урынбасары.
Ул искәрткәнчә, Казан халкының полигон районында атмосфера һавасының сыйфатына шикаятьләре аркасында, 2018 елдан ККК урнаштыру объектларын рекультивацияләү тәҗрибәсен өйрәнү буенча эш башланган. Актив дегазация сынау технологиясен эшләтеп җибәрү турында карар кабул ителгән. Бу система атмосфера һавасына чүп газы чыгаруны максималь рәвештә булдырмаска мөмкинлек бирә. 2018 елда «Татнефть» ГАҖ заказы буенча газ-химия тикшеренүләре буенча комплекслы эшләр башкарылган һәм актив дегазация системасын төзү буенча тәкъдимнәр эшләнгән.
«Экология» илкүләм проектының «Чиста ил» федераль проекты кысаларында 2021 елда Самосыр полигонын рекультивацияләү буенча эшләр башланган.
«Рекультивацияләү бурычы, беренче чиратта, Казан халкы тарафыннан куелды: безгә бер ел эчендә генә дә һава сыйфатына карата 300дән артык шикаять килде. Әлбәттә, Россия Федерациясе Табигать ресурслары һәм экология министрлыгы ярдәмендә әлеге объект 2021-2023 елларда уңышлы гамәлгә ашырылды. Гамәлгә ашыру барышында Росприроднадзор лабораториясе ярдәмендә атмосфера һавасының сыйфаты даими контрольдә тотылды. Бернинди дә артыклык билгеләнмәде. Проект РФ вице-премьеры Виктория Абрамченконың югары бәясен алды. Ул проектның бөтен илебез өчен флагман булуын билгеләп үтте, һәм мин ышанам, бу технология Казанда сыналганнан соң да кулланылачак», – дип билгеләп үтте Егор Тарнавский.
Объектта эшләр 2021 елдан 2023 елга кадәр бара, нәтиҗәдә Казанның тирә-як районнарында һәм шәһәр яны поселокларында яшәүче 342,9 мең кеше уңайлырак экологик шартларда яши башлый.
«Ядран-Строй» ҖЧҖ (проект подрядчысы) баш инженеры актив дегазация системасы ярдәмендә чүп газын электр энергиясе җитештерүгә юнәлтергә мөмкин, дип сөйләде.
Махсус дренажлар буенча җыелган газ элеккеге чүплек җисеменнән чыгарыла һәм күмер фильтрына керә. Анда төп механик катнашмалар утыра. Аннары газ рәшәткәләргә чистарту өчен килә, ә аннары суытыла – бу этапта аннан дым конденсацияләнә һәм дренаж системасына китә. Шуннан соң газ яңадан җылытыла һәм кирәкле басымга җиткерелә, ә аннары электр энергиясе җитештерелә торган газ поршены җайланмаларына бирелә. Энергия җитештерү өчен чүп газы якынча 20-25 елга җитәчәк.
Факел куюлыгы эшкәртелгән газ буенча ташлау линиясе булып хезмәт итә – бу ачык типтагы яндыргыч, аннан табигый газ аналогы чыга. Ул яндыргычта окисьләшә һәм, нәтиҗәдә, факелдан атмосферага су пары һәм углекислы газ гына чыга.
Мини-электр станциясендә һәркайсы 500 мегаваттлы өч газ поршене җайланмасы тора. Мондый бер җайланма дүрт полигон территориясен яктырту һәм җиһазлау өчен электр энергиясе белән тәэмин итә ала.
Хәзерге вакытта Казан шәһәре башкарма комитеты тарафыннан эксплуатацияләүче оешманы, шулай ук җитештерелә торган электр энергиясен кулланучыларны билгеләү алып барыла.
Белешмә өчен:
Самосыр чүплеге 1960 елда файдаланыла башлый.
2004 елда Самосыр чүплеге янында «Самосырово» ККК полигоны һәм «КЭК» ЯАҖ чүп-чарны сортлау станциясе булдырыла. 2017 елның 5 июленә кадәр файдаланыла.
2012 елда «Восточный» каты көнкүреш калдыклары полигоны булдырыла.
Калдыклар күләме – 1 560 мең куб.м.